Amaqela Oluntu Aneenkcubeko Aziindidi aseke unxibelelwano lwentsebenziswano phakathi kwawo oluyimbali ekuthiwa ukulubiza: Unxibelelwano Lwamaqela Eenkcubeko.

Ngomhla wama22 kweyeDwarha (kuOkthobha),iinkokeli zamaqela oluntu aneenkcubeko  zawo aziindidi aseMzantsi Afrika zaseka ngokusesikweni Unxibelelwano Lwamaqela Eenkcubeko(iCCN ngokwesishunqulelo sesiNgesi). Eli lilinge lentsebenziswano phakathi kweenkcubeko. Lilinge elizimisele ukuqinisekisa ukuba kubekho ikamva elinoxolo nenkqubela, elabantwana bawo onke amaqela oluntu eenkcubeko zawo alapha kweli lizwe.

Olu Nxibelelwano liqonga lokuba amaqela la eenkcubeko athethathethane ngokunentsingiselo, ngendlela enokuthembeka, futhi abambisane malunga nemicimbi ewadibanisayo ekukulungelwa kwawo naleyo iziingxaki zawo. Olu Nxibelelwano Lweenkcubeko lwasekwa ngokuvumelana ngeMigaqo Yolungelelwano, yentlanganiso yolu Nxibelelwano. Kwavumelana abathunywa ababengama38 besuka kumaqela eenkcubeko ahlukeneyo angama26 akhoyo kuwo onke amaphondo, ababeyile kuloo ntlanganiso yokumisela ngokusemthethweni, ePitoli. Iingxoxo kule ntlanganiso yokuqala ukuhlangana ubuso ngobuso yolu Nxibelelwano, zazigxininise kwimiba emibini ephambili: ukukhathalelwa ngokuzeleyo kwamalungelo eenkcubeko, nophuhliseko loqoqosho nolwabantu.  

Ukusekwa kolu Nxibelelwano Lweenkcubeko kuye kwalandela amathuba akutsha nje ekwabakho ngawo uthethwano phakathi kweenkokeli zamaqela eenkcubeko malunga nokusebenza kunye ekuqulunqeni uxwebhu lweziphakamiso lokusiwa kwiNcoko Yesizwe. Olu xwebhu lwaluza kwenzelwa ukuba luvakalise iimbono zazo ezi nkokeli zeenkcubeko malunga nemingeni engundoqo ejamele amaqela oluntu eenkcubeko, luze lunike iziphakamiso zeentsombululo ezinokwenziwa ukuqubisana nale mingeni.

Uthethwano oluqwalasela ukukhathalelwa ngokuzeleyo kwamalungelo eenkcubeko, lwakhokelela ekubeni kuchongwe ezi ndawo zilandelayo:

  • Ukuphuhliswa nokubekwa phambili kweelwimi ezingekanikwa luhoyo okanye ezingekaphuhliswa ngokuzeleyo.
  • Ukubekwa phambili kwemfundo engolwimi lweenkobe kuwo onke amaqela oluntu.
  • Ukubekwa phambili kokuhoywa okunentsingiselo kwawo onke amaqela oluntu eenkcubeko. Lawo aye axelwa ngokuthe ngqo yaba ngamaKhoi-san, nama-Afrikaner, kwanamaye ke amaqela oluntu angekanikwa luhoyo.
  • Ukomelezwa nokubekwa phambili kwamalungelo eenkcubeko.
  • Ukubekwa phambili kobunini bemihlaba obuwafaneleyo amaqela oluntu eenkcubeko
  • Ukulondolozwa nokuphuhliswa kwamafa nokwamanxuwa angamafa.

Uthethwano oluqwalasela uphuhliso ngokoqoqsho nobuntu lwakhokelela ekuchongweni kwezi ndawo zilandelayo:

  • Ukuchongwa nokumiselwa kwamaziko omelomthethweni angawamaqela eenkcubeko, aza kuwanceda la maqela ukuba akwazi ukuziphathela imihlaba eyeyawo neetayitile zemihlaba ezizezawo.
  • Ukufunyanwa kweendlela zokuba amaqela eenkcubeko azuze ngokusebulungiseni bomthetho kwimisebenzi yokumbiwa kwezimbiwa neminye yokurhweba ekwimihlaba yawo la maqela eenkcubeko.
  • Intsebenziswano nokusebenza kunye njengemifelandawonye ukwenzela ukuceba iiprojekthi, nokuziqhuba nokuzifumanela  imali ezo projekthi.
  • Ukubekwa phambili kwemfundo noqeqesho noniko-zakhono.
  • Ukuqiniswa, nokuzimela, nokukwazi ukuzenzela ngokuvulela amandla omhlaba ngokwenza ulimo nezinye iindlela zophuhliso lorhwebo, kusetyenzwa njengemifelandawonye.
  • Ukufunda kwiindlela abathe baphumelela ngazo abanye.

Abathunywa abaye bathatha inxaxheba kula mathuba othethwano babevela kula maqela oluntu eenkcubeko alandelayo: AmaNama Angama-Afrikaner; Ama-Afrikaner eNtshukumo eyiAfriforum neSolidarity; AmaBhele AseLenge; AmaNama angama-Amaquas; kunye naba: AmaQwathi; BakaMawewe; Bakgatla Ba Kgafela; Bakgatla Ba Moshetla; Batlharo Boo Tokwana Ba Ga Masibi; Barolong Boo Seleka; Danster Korana; Lebelo; Links Korana; Mahumani; Majeje; Makholokoe; Malangeni; Mandlakazi; Marishane; Ovaherero; Phaahla; Taaibosch Korana; Waterboer Griqua: Xam Kei Korana; kune naba, Yzerbeck Korana.

Kwakukho namanye amaqela oluntu eenkcubeko zawo ayemelwe ngababoneli.

Olu Nxibelelwano Lweenkcubeko lumema imibutho yezeenkcubeko, imibutho yezasekuhlaleni, amaqonga eenkokeli zabantwana begazi okanye ezemveli, imibutho emele   amaqela oluntu, kunye namanye amaqumrhu anakanwayo amele izinto ezingamalungelo amaqela oluntu eenkcubeko, ukuba bonke aba bajoyine lo mzamo unembali wokuqinisekisa uhlaliswano olunekqubela noxolo lwamaqela oluntu eenkcubeko apha kwinqwanqwa lasekuhlaleni kwemihla ngemihla.